خیلی از افراد هنگام خرید خودرو گمان می‌کنند که سیستم تهویه مطبوع اتوماتیک در واقع همان کولر است ولی در واقع، خودرویی که مجهز به سیستم تهویه مطبوع اتوماتیک است، از مدل‌های فاقد این سیستم یا دارای کولر معمولی گران‌تر هستند، حال دلیل این امر چیست؟
در ابتدا باید بدانیم که سیستم کولر خودرو چگونه کار می‌کند. Air conditioning یا اصطلاحا A/C، فرآیندی است که در آن مایعی تا حد خنک شدن، فشرده و تبخیر می‌شود و به کمک فن به درون اتاق پمپ می‌شود تا از گرمای اتاق کاسته شود و محیط راحت‌تری را برای سرنشینان فراهم کند. این سیستم با کمک تعداد زیادی فشرده‌ساز، تبادل کننده گرما و فن این نتیجه را ممکن می‌سازد.
مراحل کار کولر خودرو
مرحله 1: ماده خنک‌کننده در حالت گاز، توسط فشرده‌ساز که نیروی آن توسط تسمه‌ای تامین می‌شود، فشرده می‌شود و گاز را به وضعیت فشار بالا تبدیل می‌کند.
مرحله 2: ماده خنک‌کننده وارد کاندانسور(متراکم کننده) که معمولا در جلوی رادیاتور است، می‌شود و به حالت مایع تبدیل می‌شود.
مرحله 3: ماده خنک‌کننده وارد خشک‌کن می‌شود و در این مرحله رطوبت آن گرفته می‌شود.
مرحله 4: مایع درون یک لوله-روزنه پمپ می‌شود و وضعیت آن از فشار بالا به فشار پایین تبدیل می‌شود و حالت آن به گاز سرد تغییر می‌کند. مرحله 5: ماده خنک‌کننده سرد در حالت گاز درون تبخیرکننده جاری می‌شود. این تبخیرکننده به صورت یک تعویض‌کننده دما عمل می‌کند و هوایی که توسط فن از میان عبور می‌کند را خنک کرده و در نهایت به درون اتاق پمپ می‌شود.
نقطه ضعف این سیستم‌ها این است که درجه دمای هوای ورودی به کابین، به دمای هوای محیط بیرون بسیار بستگی دارد و تبخیرکننده فقط تا حد مشخصی می‌تواند هوا را خنک کند و به این معنی است که شما باید دائما دمای کولر خودرو را تغییر دهید تا به درجه مورد نظر خود برسید. اصطلاحا به این سیستم در دنیای مهندسی، حلقه دائمی گفته می‌شود، یعنی این سیستم دائما در حال دریافت ورودی، انجام پردازشی روی ورودی( در اینجا عملیات خنک کردن) و ارائه خروجی است و تغییر در این حلقه دائمی باید به صورت دستی انجام می‌شود یعنی باید به صورت دستی دمای کولر خودرو را تغییر دهید تا به دمای مورد نظر خود برسید.
حال سیستم تهویه مطبوع اتوماتیک چه فرقی با سیستم بالا دارد؟
سیستم تهویه مطبوع اتوماتیک، همانند کولر عمل می‌کند ولی دیگر دمای مورد نظر حدس و گمان نیست. این سیستم به شما اجازه می‌دهد تا دمای اتاق را حتی با دقت نیم درجه تنظیم کنید. این دست‌آورد استفاده از سیستم حلقه بسته کنترل شده یا اصطلاحا حلقه بازخوردی است. جمله بالا به این معنی است که خروجی این مکانیزم به فرمی از اطلاعات تبدیل می‌شود و به عنوان بازخورد به کنترلر ورودی داده می‌شود و به همین علت است که می‌توانید آن را کنترل کنید. به عنوان مثال اگر شما درجه دما اتاق را روی ۱۷ درجه تنظیم کرده باشید، سیستم دائما در حال اندازه‌گیری دمای هوای خروجی است و اطلاعات آن را به عنوان بازخورد به کنترلر می‌فرستد و دما را ثابت روی ۱۷ درجه نگه‌میدارد.
حال ممکن است برای شما این سوال پیش بیاید که این سیستم چگونه می‌تواند دما را کنترل کند؟ این امر به راحتی با تغییر ابعاد ساده این سیستم، مثل سرعت فن صورت می‌گیرد. اگر کنترلر متوجه شود که دمای محیط بیرونی در حال افزایش است، سرعت فن را افزایش می‌دهد و هوای سرد سرعت‌تر به داخل اتاق پمپ می‌شود و دمای اتاق کمتر خواهد شد. عنصر دیگری که با آن می‌توان دما را کنترل کرد، شدت تبخیرکننده روی ماده خنک‌کننده است.
سیستم‌های تهویه مطبوع اتوماتیک پیشرفته‌تر، از سنسورهای خورشیدی تعبیه شده روی داشبرد استفاده می‌کنند تا میزان گرمای ورودی به اتاق از طریق اشعه‌های خورشید را محاسبه کنند و اگر میزان زیادی از این تشعشعات توسط این سنسورها حس شود، به صورت اتوماتیک، شدت کارکرد سیستم بیشتر می‌شود تا راننده و سرنشینان موج گرما و تغییر دما را احساس نکنند.
اگر در محلی زندگی شما، وضعیت هوا پایدار است و خودروی شما سیستم تهویه مطبوع اتوماتیک دارد، شما فقط هنگامی که سوار خودرویتان می‌شوید، دما را تنظیم می‌کنید و بقیه کار‌ها را به عهده این سیستم هوشمند می‌سپارید. امروزه اکثر خودروها دارای کولر هستند و سیستم تهویه مطبوع اتوماتیک به عنوان آپشن اضافی در نظر گرفته می‌شود، تمامی مدل‌های روز خودرویی در جهان دارای این آپشن هستند.