اکسل ماشین جزء مهمی از خودرو است که اکثر افراد نسبت به اهمیت آن غافل هستند. اینکه چگونه بفهمیم اکسل ماشین خراب شده است؟ سوال پر تکراری است که تصمیم گرفتیم با آشنایی مقدماتی در خصوص این قطعه به این سوال پاسخ دهیم و با علائم خرابی اکسل خودرو و انواع اکسل خودرو آشنا شویم. اگر به دنبال علت خرابی اکسل عقب خودرو هستید و میخواهید بدانید اجزا و وظیفه‌ی آن چیست تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.

اکسل ماشین چیست؟

اکسل (Axle) واژه‌ای انگلیسی به معنای محور است که با عبور از مرکز یک چرخ یا دنده ضمن ثابت نگه داشتن آن، چرخش حول یک محور ثابت را نیز امکان‌پذیر می‌کند. بنابراین در جواب سوال ” اکسل خودرو چیست؟” می‌گوییم: اکسل خودرو در معنای ساده، محلی برای متصل کردن چرخ‌ها به‌ هم است که نتیجه‌ی این اتصال دریافت گشتاور از گیربکس و انتقال آن به چرخ‌ها است. مکانیزم‌هایی در اکسل ماشین وجود دارد که با اضافه شدن آن‌ها، پیچیدگی زیادی به این قطعه می‌بخشند.

مکانیزم‌هایی نظیر فرمان، کاهش دور، انتقال قدرت و کاهش تاثیرات جاده بر خودرو که هر یک از آن‌ها جزئیات زیادی با خود به همراه دارند.

اجزای اکسل خودرو

حال که با تعریف اکسل خودرو آشنا شدیم بهتر است کارایی آن را کامل‌تر بدانیم و با آشنایی اجزای اکسل خودرو، کارکرد آن را بهتر درک کنیم.

1. در گذشته خودروها دارای محور محرک عقب بودند. یعنی چرخ‌های عقب وظیفه به حرکت درآوردن خودرو را بر عهده داشتند. در این شرایط گیربکس و میل گاردان به اکسل‌های عقب متصل می‌شدند.
2. در خودروهای جدید یا خودروهای محور جلو یک مجموعه یکپارچه از گیربکس و دیفرانسیل با دو عدد شفت کوتاه به هر چرخ متصل می‌شود.
3. از دیگر اجزای اکسل خودرو می‌توانیم به قطعه‌ی مهم به نام پلوس اشاره کنیم که در مقاله‌های قبلی وظایف و نشانه‌های خرابی آن شرح دادیم. پلوس در واقع جزئی از مجموعه قطعات اکسل خودرو است که نیروی گردشی گیربکس و دیفرانسیل را به چرخ‌ها منتقل می‌کند و با چرخیدن آن، چرخ‌ها نیز به چرخش در می‌آیند.
4. هر پلوس دارای دو اتصال سیبک CV است که هنگام رانندگی در مسیرهای ناهموار به انتقال راحت‌تر نیرو کمک می‌کنند و موجب شتاب‌گیری آسان‌تر خودروی می‌شوند.

افزون بر این، اکسل و پلوس وظیفه تحمل وزن خودرو، سرنشینان و بار آن را هم بر عهده دارند و از این رو بسیار مقاوم و مستحکم ساخته می‌شوند. بنابراین می‌توان نتجیه گرفت که طول عمر این قطعه بسیار بالاست. اما در هر حال عواملی وجود دارند که می‌توانند موجب خرابی یا شکستگی آن‌ها شوند.

اجزای اکسل خودرو و چرخ

• هوزینگ
• فلانچ
• صلیبی
• کله گاوی
• پینیون
• گاردان
• لنت ترمز
• پدال ترمز
• کیت های پالانی
• دیسک
• سیبک زیر اکسل
• سیستم ترمز
• بوش مندل
• پیستون ترمز
• بوستر ترمز
• چهارشاخ گاردان

هر ماشین چند اکسل دارد؟

طبق نظرات شرکت فروش خودرو به نام Car From Japan، تعداد اکسل خودرو‌ها بسته به نوع وسیله نقلیه مشخص می‌شود. در اکثر موارد، خودرو‌ها دو اکسل برای چرخش چرخ‌ها دارند. وسایل نقلیه بزرگتر که حامل مسافرهای بیشتری هستند و تعداد چرخ‌هایشان بیشتر است ممکن است از تعداد اکسل‌های بیشتری برخوردار باشند.

مشخص کردن تعداد اکسل‌های موجود در خودرو شما و یا هر وسیله نقلیه دیگری کار آسانی است. کافی است از بغل به خودرو خود نگاه کنید. سپس تعداد جفت تایر‌ها را بشمارید. بیشتر خودرو‌ها در مجموع چهار تایر، یا دو جفت تایر دارند. یکی در جلو و یکی در عقب، دو سری تایر معادل دو اکسل است.

عوامل تعیین کننده نوع اکسل ماشین

عوامل متعددی تعیین می‌کند که یک وسیله نقلیه به چه نوع اکسل نیاز دارد. به عنوان مثال، نیازهای فنی و میزان نیروی تولید شده در انتخاب نوع اکسل ماشین تاثیر بسزایی دارد.

برخی از وسایل نقلیه، اکسل‌های از پیش طراحی شده (pre-designed axles) در قالب‌های استاندارد دارند. وسایل نقلیه دیگر اکسل‌های سفارشی (customized axles) دارند که متناسب با نیازها و ویژگی‌های خودرو هستند.

اکسل‌های سفارشی کمک می‌کنند تا خودرو‌ها بهتر کار کنند؛ زیرا اجازه می‌دهند راننده کنترل بیشتری روی چرخ‌ها داشته باشد. این اکسل‌ها می‌توانند سرعت و گشتاور چرخ‌ها را تا حد بهتری تنظیم کنند.

انواع اکسل خودرو

تولیدکنندگان اکسل خودرو سعی کرده‌اند برای هر مدل از شاسی یک مدل اکسل متفاوت طراحی کنند؛ به همین دلیل مبحث انواع اکسل خودرو را می‌خواهیم پیش بکشیم تا بدانیم تولید اکسل خودرو در چند مدل صورت گرفته است:

• اکسل فرمان پذیر

این مدل از اکسل خودرو به چرخ‌های جلو متصل می‌شود و تیرک اصلی آن برای جلوگیری از برخورد با قسمت پایین موتور به شکل منحنی ساخته می‌شود. چرخ‌ها و لوازم ترمز بر روی سگ دست قرار می‌گیرند. این نوع اکسل بر روی اتوبوس‌ها نصب می‌شود.

• اکسل عقب محرک

این نوع اکسل ماشین برای انتقال قدرت به چرخ‌های عقب اتوبوس و کامیون‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و دارای یک بدنه یا پوسته اصلی است که پلوس‌ها و کله‌گاوی روی آن نصب می‌شوند.

کله‌گاوی در اکسل ماشین‌های سنگین وظیفه تبدیل حرکت طولی گاردان به حرکت عرضی را بر عهده دارد. همچنین ترمزها، توپی، کمک‌فنر و چرخ‌ها هم بر روی همین پوسته اصلی قرار می‌گیرند. با توجه به‌اینکه وزن اعمال شده به این نوع اکسل بالا است، گاهی از دو اکسل به صورت تاندوم یا جفتی استفاده می‌کنند.

• اکسل جلو محرک

این نوع اکسل خودرو، نظیر مدل عقب محرک دارای یک پوسته اصلی برای قرارگیری پلوس و کله‌گاوی است. با این تفاوت که انتقال قدرت به چرخ‌های جلو پایداری بیشتری برای خودرو به همراه دارد و امکان مانورهای پیچیده‌تری را در جاده‌های ناهموار به آن می‌دهند. از این رو، بر روی خودروهای نظامی و آفرود از اکسل جلو محرک استفاده می‌شود.

انواع محور عقب

اکسل‌های عقب همه مثل هم نیستند. نوع اکسل با توجه به نحوه تکیه‌گاه بودن و نصب مشخص می‌شود. انواع محور عقب در سه مدل وجود دارد:

• اکسل نیمه شناور

این مدل از انواع محور عقب است که چرخ را به فلنج (Flange : قطعات یا صفحات دیسکی مدوری هستند که روی آن‌ها سوراخ‌هایی قرار داده شده که معمولا به صورت جفتی توسط پیچ و مهره دو قطعه را به یکدیگر وصل می‌کنند.) بخش خارجی شفت اکسل (پلوس) متصل می‌کند و ایمنی آن را حفظ می‌کند.

یک یاتاقان، تکیه‌گاه شفت اکسل (پلوس) است و دیگری به داخل لوله جداری اکسل می‌رود. از آنجا که این خودرو دو یاتاقان دارد، یک اکسل نیمه شناور باید برای تولید گشتاور یکسان، بزرگتر از گزینه‌های دیگر باشد.

اکسل‌های نیمه شناور برای خودرو‌ها، خودرو‌های شاسی بلند و کامیون‌های سایز متوسط از قبیل پیکاپ وانت‌های نیم تنی و سبک به کار می‌روند.

• اکسل شناور کامل

 همان‌طور که از اسمش پیداست، این مدل از انواع محور عقب به کمک دو یاتاقان به طور موثری در جای خودش شناور بوده و موقعیت خود را حفظ می‌کند. این نوع اکسل ماشین فقط برای انتقال گشتاور محرک طراحی شده است.

اکسل‌های کامل شناور برای وسایل نقلیه بزرگتر مانند کامیون‌های سنگین، بهتر عمل می‌کنند. برخی از کامیون‌های سایز متوسط که ظرفیت بکسل بیشتری دارند یا آن‌هایی که چهارچرخ محرک (4WD) هستند، می‌توانند از اکسل‌های کامل شناور استفاده کنند.

اکسل‌های سه چهارم شناور

این نوع از اکسل‌ها پیچیده‌تر از اکسل نیمه شناور بوده و البته قابل اطمینان‌­تر هستند. این اکسل ماشین کمک می‌کند تا تراز چرخ حفظ شود و نیروی محرکه جانبی و گشتاور محرک را متعادل می‌کند.

انواع محور جلو

به گفته وبسایت خدمات خودرویی meineke، وسایل نقلیه انواع محور جلو در دو نوع اصلی وجود دارند. از جمله:

• اکسل جلو مرده

این اکسل‌ها ثابت هستند و با چرخ‌ها نمی‌­چرخند. بیشتر اکسل‌های جلو مرده و دیفرانسیل‌ها غلاف دارند که از تماس آن‌ها با آب یا خاک جلوگیری می‌کند.

• اکسل جلو زنده

اکسل‌های جلو زنده، برعکس اکسل‌های جلو مرده، نیروی محرکه را از گیربکس به چرخ‌های جلو می‌فرستند. (منبع)

علائم خرابی اکسل خودرو

برای سوال چگونه بفهمیم اکسل ماشین خراب شده است؟ می‌توانید این بخش را مطالعه کنید در این قسمت از مطلب می خواهیم با علائم خرابی اکسل خودرو آشنا شویم.

در واقع آن بخشی از اکسل خودرو که بیشتر خراب می شود پلوس ها و سیبک CV است. این دو قطعه به دلیل همکاری مداوم با یکدیگر در اغلب موارد در صورت خرابی باید همزمان تعویض شوند.

در بیشتر موارد هزینه تعویض کل مجموعه پلوس و سیبک از تعویض جداگانه آن‌ها مقرون به صرفه‌تر است. بهتر است کامل‌تر با علائم خرابی اکسل خودرو آشنا شوید تا در صورت نیاز تعمیر اکسل خودرو را در اولویت‌های کاری خودروی خود قرار دهید.

• شنیدن صدا در هنگام پیچیدن

شنیدن صدا در هنگام پیچیدن، از علائم خرابی اکسل عقب است. صدایی که در هنگام پیچیدن از خودرو شنیده می‌شود مربوط به خرابی سیبک‌هاست. این صدا معمولا با افزایش شتاب خودرو و بالا رفتن سرعت بیشتر می‌شود. افزون بر این، اتصالات داخلی پلوس و سیبک نیز می‌تواند صدایی شبیه به کوبش (دنگ دنگ) ایجاد کند که به خاطر بروز تکان‌ها و حرکات اضافه در آن‌هاست.

• لرزش فرمان

خرابی اکسل عقب خودرو می‌تواند لرزش فرمان را به همراه داشته باشد. لرزش فرمان نشان از خرابی پلوس یا سیبک CV باشد. خرابی اتصالات پلوس لرزش‌هایی به همراه دارد که نه تنها با دست حتی با چشم نیز قابل مشاهده هستند.

اگر خرابی اتصالات سیبک‌ها نیز به آن اضافه شود، این لرزش در پیچ ها بیشتر نیز خواهد شد به طوری که کنترل خودرو سخت می‌شود.

• نشت گریس

نشت گریس یکی‌دیگر از علائم خرابی اکسل عقب است. معمولا خرابی پلوس یا سیبک ها با نشتی گریس بر روی لبه داخلی چرخ‌ها همراه است. این گریس اگر بر روی ترمز پاشیده شود می‌تواند خطرات زیادی ایجاد کند.

نشتی گریس معمولا ناشی از پارگی گردگیرهای پلوس است که با بررسی چشمی یا دست کشیدن و لمس کردن آن می‌توانید آن را بیابید. پارگی گردگیر پلوس در بیشتر موارد نزدیک بست‌ها ایجاد می‌شود.

عوامل خرابی اکسل و پلوس خودرو

حالا که با علائم خرابی اکسل خودرو آشنا شدیم بهتر است بدانیم علت خرابی اکسل عقب خودرو چیست؟

عادت های غلط رانندگی بیشترین علت خرابی اکسل عقب خودرو هستند. اما علت خرابی اکسل عقب خودرو می‌تواند دلایل دیگری داشته باشد که در قسمت زیر شرح شده است.

• پارگی گردگیر پلوس
• حرکت با دنده نامناسب
• روشن کردن مداوم خودرو با هل دادن
• رها کردن پدال کلاچ و وارد شدن ضربه ناگهانی به خودرو
• استفاده مداوم از ترمز و ترمز دستی
• بکسل کردن خودرو یا وسیله ای با وزن بیشتر از خودرو شما

نکاتی در مورد انواع اکسل خودرو که باید به آنها توجه کرد!

هنگام انتخاب نسبت اکسل مناسب برای وسیله نقلیه خود، چند نکته را در خاطر داشته باشید.

فراموش نکنید که:

• برچسب روی پنجره یک وسیله نقلیه، اطلاعات مصرف سوخت را برای نسبت اکسل استاندارد نشان می‌دهد. اگر کامیون گزینه نسبت اکسل سفارشی داشته باشد، مصرف سوخت به طور خودکار پایین‌تر است.
• مقایسه نسبت‌های قابل انتخاب اکسل خودرو در خودروسازی‌های مختلف غیر ممکن است. اندازه‌های مختلف تایر بر روی سیستم دنده و بر شکل نهایی تأثیر می‌گذارد.
• بسیاری از نمایندگی‌ها بخش‌های اکسل پایین را به عنوان دنده‌های بلند و بخش‌های اکسل بالاتر را به عنوان دنده‌های کوتاه در نظر می‌گیرند. معمولاً مورد اول مصرف سوخت بهتری در کیلومتر دارد، اما مورد دوم به‌‌طور کلی بارهای سنگین‌تری را حمل می‌کند.
• اکسل‌ تنها یکی از ویژگی‌­هایی است که برای سالم نگاه داشتن خودروی شما در جاده ضروری است.
• با سرعت به هیچ جا نروید؛ اگر وسیله نقلیه استفاده نشود، حتی اگر خوب کار کند، دنده خوب جا برود، صدای موتور آن طبیعی باشد، به احتمال زیاد اکسل آن در محور اصلی می‌شکند. در این حالت مهم نیست که چقدر پدال گاز را فشار دهید، تنها دور موتور بالا می‌رود و وسیله نقلیه حرکت نمی‌کند. در این شرایط متداول اصلا سرعت نداشته باشید و تا زمانی که خودرو تعمیر نشود حرکت نخواهد کرد.

خرابی اکسل عقب خودرو و تاثیر آن در رانندگی

بدون دو اکسل فعال، نمی‌توانید خودرویتان را به جایی ببرید. اکسل‌‌ها چیزی هستند که قدرت را از طریق انتقال (در تنظیمات محرک چرخ جلو) یا دیفرانسیل (در سیستم محرک چرخ‌های عقب) به چرخ‌ها می‌فرستند. اگر یکی از اکسل‌های شما خراب است، خودرو را نرانید. رانندگی در این شرایط ایمن نیست.

اگر هنگام رانندگی متوجه صدای ضربه یا کوبیدن شُدید، اکسل شما هنوز نشکسته است. اما در شرف وقوع است؛ در حقیقت، مشکل به احتمال زیاد ناشی از پلوس خراب است.

اگر صندوق عقب ماشین که از قطعات محافظت می‌کند آسیب دیده و گریس نشت می‌کند، خاک و زباله‌ها وارد خودرو خواهند شد. اگر روغن کاری به اندازه کافی با گریس انجام نشود، پلوس در نهایت از هم باز خواهد شد.

اگر با خرابی اکسل عقب خودرو روبه‌رو شدید به لحاظ فنی هنوز می‌توانید خودرو را برانید که کار بسیار خطرناکی است. چون ممکن است در هر نقطه به طور کامل خراب بشکنند و این کار اصلا توصیه نمی‌شود.

زمانی‌که اکسل شما شکست ممکن است کنترل خودرو را از دست دهید و احتمالاً تصادف کنید. خیلی بهتر است که تعمیر اکسل خودرو را دست یک مکانیک بسپارید تا مشکل را تشخیص داده و آن را برطرف کند تا اینکه زندگی خود را دست شانس بسپرید.

اگر فکر می‌کنید که اکسل‌های شما در حال شکستن هستند، زمان را غنیمت شمرید. اگر کاملاً بشکنند ماشین دیگر حرکت نمی‌کند و اگر در هنگام رانندگی بشکنند، می‌تواند باعث یک تصادف وحشتناک شود.

توصیه می‌شود خودرو را به یک مکانیک مجاز بسپارید تا آن را چک کند تا در صورت نیاز تعمیر اکسل خودرو را انجام دهد.

نتیجه گیری

همان‌طور که گفته شد اکسل ماشین به عنوان سیستم نگهدارنده چرخ‌ها از اجزای مختلفی تشکیل شده است و گاهی اوقات خرابی برخی قطعات این سیستم سبب اختلال در حرکت خودرو می شود. مشاهده علائم خرابی اکسل خودرو که در بخش‌های قبل بیان شد نشان از وجود خرابی اکسل عقب خودرو است.

این نکته را در نظر بگیرید که با توجه به وظیفه مهم اکسل در سیستم تعلیق خودرو هنگام دست انداز و ناهمواری باید تعمیر یا تعویض قطعات اکسل به درستی انجام شود. بنابراین رانندگان محترم به منظور بررسی خرابی به وجود آمده در اکسل پراید، اکسل سمند، اکسل ۲۰۶ و سایر خودرو های پر تردد کشور باید به نمایندگی مجاز خودرو مورد نظر مراجعه کنند تا تعمیرکار حرفه‌ای و مجرب مشکل خودرو را بررسی کند. متخصص با تجربه، با بررسی نشانه‌های خودرو به تعمیر اکسل خودرو یا قطعات آن اقدام می کند. رانندگان دقت کنند تا از قطعات اصلی و اورجینال برای رفع این مشکل استفاده کنند