ترموستات چیست و چگونه عمل می‌کند؟ موضوع بحث ما در این بخش از مجلّه اینترنتی فروشگاه لوازم یدکی خودرو ام ام پارت است. از آنجایی که سیستم خنک کننده خودرو نقش مهمی در کارکرد موتور خودرو دارد باید با اجزای آن از جمله واتر پمپ، پمپ آب، رادیاتور، ترموستات و … آشنا شوید تا با تشخیص نشانه‌های خرابی در هریک از اجزاء از آسیب دیدگی‌های بیشتر جلوگیری کنید. پیشنهاد ما این است اگر شما هم راننده خودرو هستید یا به دنبال این هستید که با قطعات یدکی خودرو و سیستم خنک کننده خودرو آشنا شوید در ابتدا با همه چیز درباره ترموستات ماشین آشنا شوید و بدانید چه چیزی باعث خرابی آن در سیستم خنک کاری می‌شود و چه علائمی برای خرابی دارد.
ترموستات چیست و چگونه عمل می کند؟
پیشرانه خودرو دارای اجزای مختلفی می‌باشد که با سطح پیچیدگی بالا با یکدیگر در ارتباط هستند و عدم سلامت هر یک در کارکرد دیگر اجزاء تاثیر گذار خواهد بود. با توجّه به اینکه موتورهای درون سوز به دلیل احتراق‌های داخلی دارای حرارت بالایی هستند نیاز به یک سیستم مشخص برای ایجاد دمای متعادل پیشرانه و پایدار نگه داشتن آن می‌باشد. قطعات مختلفی در این کار سهیم هستند.
پیشرانه‌ی خودروهای امروزی اغلب با کمک آب یا یک مایع خنک کننده سرد می‌شوند. این مایع در اطراف موتور جریان دارد و با جذب گرمای موتور به سمت رادیاتور هدایت می‌شود تا در مجاورت جریان هوا دوباره خنک شود. امّا مایع خنک کننده تنها هنگامی که دمای پیشرانه بالا رود باید به رادیاتور منتقل شود. بنابراین، میان پیشرانه و رادیاتور قطعه‌ای به نام ترموستات خودرو قرار می‌گیرد که با افزایش دمای موتور باز شده و جریان مایع را برقرار می‌سازد.
ترموستات خودرو در واقع عامل تعیین کننده برای ورود سیستم خنک کننده موتور به مدار محسوب می‌شود. در واقع هنگامی که پیشرانه خودرو سرد باشد ترموستات با مسدود کردن جریان مایع خنک کننده باعث افزایش سریع دمای موتور می‌شود. در مقابل هنگامی که دمای پیشرانه از حد مشخصی افزایش یابد، ترموستات مسیر جریان آب را باز کرده و آن را به سمت رادیاتور هدایت می‌کند.
دمای کاری ترموستات‌ها با هم متفاوت است امّا معمول‌ترین دما برای آن حدود 82 درجه سانتی‌گراد است. به بیان ساده هرچه دمای ترموستات پایین‌تر باشد، موتور خودرو در دمای پایین‌تری کار می‌کند و سیستم خنک کننده نیز در دمای کمتری وارد مدار می‌شود.
اساس کار ترموستات چیست؟
متوجّه شدید که وظیفه اصلی ترموستات حفظ دمای موتور در نقطه ایده‌آل است. عملکرد ترموستات از عملکرد دیگر اجزاء سیستم خنک کننده شکل می‌گیرد. ترموستات ساختار ساده امّا جالبی دارد. این قطعه دارای یک سیلندر کوچک است که در داخل موتور قرار دارد. این سیلندر مملو از موم است و در داخل آن نیز یک میله به نام سوپاپ ترموستات قرار دارد. موم داخل سیلندر در دمای کاری ترموستات (82 درجه سانتی گراد) به مایع تبدیل شده و منبسط می‌شود. در نتیجه سوپاپ ترموستات نیز به سمت بیرون هدایت شده و مسیر جریان آن باز می‌شود. آب شدن موم تدریجی است. بنابراین هرچه دمای پیشرانه بالاتر رود، موم منبسط‌تر شده و سوپاپ بیشتر باز می‌شود.
اجازه دهید برایتان واضح‌تر بگوییم که اساس کار ترموستات چیست؟ در بخش بالا گفته شد کارکرد درست ترموستات بسته به کار کرد دیگر اجزاء چون پمپ آب است. پمپ آب اجازه می‌دهد آب به سمت موتور حرکت کند. با جریان یافتن آب در اطراف موتور گرمای آن جذب آب شده و سپس از طریق شلنگ خارج شده و سپس وارد رادیاتور می‌شود. در این فرآیند دمای موتور بوسیله آب یا مایع خنک کننده کاهش پیدا می‌کند. با وارد شدن آب گرم به رادیاتور گرمای آن آزاد می‌شود و سپس از طریق فن رادیاتور خنک می شود. مجددا مایع خنک شده از شلنگ خروجی خارج می شود تا دوباره وارد پمپ شادو چرخه کاهش دمای موتور دوباره انجام می شود. این فرآیند به طور مکرّر تا زمانی که موتور روشن است انجام می‌شود.
امّا اگر دمای موتور متعادل باشد و نیازی به خنک سازی نباشد چه؟ در این وضعیت ترموستات ایفای نقش می‌کند و از عبور مایع خنک کننده جلوگیری می‌کند تا موتور بتواند به دمای مناسب و متعادل برسد.
علائم خرابی ترموستات خودرو
راست است که می‌گویند ماشین شبیه به بدن انسان عمل می‌کند. دقیقاً همان‌طور که بدن ما تحت تاثیر تغییرات دمایی دچار مشکل می‌شود ماشین‌ها هم نیز به شیوه‌ای مشابه عمل می‌کنند. ترموستات با مسئولیت تنظیم تغییرات دمای خودرو باید عملکرد صحیح و مناسبی داشته باشد تا بتواند وظیفه خود را به درستی انجام دهد و عملکرد مطلوب پیشرانه را تضمین کند. امّا اینکه ترموستات خراب شود و کار نکند دارای علائم و نشانه هایی می‌باشد که بهتر است هر راننده‌ای با آنها آشنا شود.
در قسمت زیر عموم نشانه‌های خرابی ترموستات شرح داده شده است:
- تغییرات دمایی غیرعادی پیشرانه
- نشت مایع خنک کننده به بیرون
- افزایش مصرف سوخت خودرو
- افزایش مصرف روغن موتور
- تغییرات دمای کابین
- شنیده شدن صدای غیر معمول از پیشرانه
- خرابی بخاری
- تغییرات دمایی غیرعادی پیشرانه
خرابی ترموستات خودرو اغلب به صورت تغییرات دمای غیر معمول خود را نشان می دهد. در واقع اگر خودروی شما پس از ده تا بیست دقیقه کار کردن عادی جوش می آورد، خرابی ترموستات می تواند یکی از دلایل آن باشد. به طور کلی تغییرات دمایی می تواند هم به صورت کاهش دما و هم افزایش دما خود را نشان دهد.
بی توجهی به خرابی ترموستات می تواند تاثیرات جبران ناپذیری بر کارکرد پیشرانه خودروی شما بگذارد که از جمله آنها می توان به فرسایش بیش از حد پیشرانه اشاره کرد.
- نشت مایع خنک کننده به بیرون
یکی از مهم‌ترین نشانه‌های خرابی ترموستات نشت مایع خنک کننده است. همان‌طور که متوجّه شدید وظیفه ترموستات خودرو ایجاد جریان مایع خنک کننده در اطراف موتور است. امّا اگر مایع خنک کننده به بیرون نشت کند احتمالاً ترموستات خودرو دیگر قابلیت باز شدن ندارد و آب رادیاتور به دلیل فشردگی زیاد به بیرون نشت کرده است. این نشتی ابتدا ممکن است تنها در اطراف ترموستات دیده شود امّا باید آن را بسیار جدّی گرفت. چرا که ممکن است به دلیل فشار بالا به مجاری موتور نیز سرایت کند.
- افزایش مصرف سوخت خودرو
هم گرمای بیش از حد و هم کاهش دمای بیش از حد موتور تا حد زیادی خطرناک می‌باشد و به مصرف سوخت آسیب می‌زند.خرابی ترموستات خودرو به معنای عدم کارکرد موتور در دمای مناسب خواهد بود. بنابراین پیشرانه خودروی شما نمی‌تواند در بهینه‌ترین حالت ممکن کار کند و در نتیجه مصرف سوخت آن نیز بسته به میزان خرابی ترموستات افزایش می‌یابد. از این رو، خرابی این قطعه را نیز باید به فهرست دلایل افزایش مصرف سوخت خودروی خود اضافه کنید.
- افزایش مصرف روغن موتور
افزایش دمای موتور ناشی از خرابی ترموستات خودرو می تواند به مصرف بیشتر روغن موتور نیز بیانجامد. در واقع هر چه دمای موتور افزایش یابد بخشی از روغن آن بخار می شود. بنابراین، پایین نگه داشتن دمای پیشرانه موجب کاهش مصرف روغن آن نیز می شود.
- تغییرات دمای کابین
تغییر دمای کابین یکی دیگر از نشانه‌های خرابی ترموستات می‌باشد. تغییرات ناگهانی اتاقک کابین به این صورت می‌باشد که به یک‌باره کاهش و یا افزایش پیدا می‌کند.
- شنیده شدن صدای غیر معمول از پیشرانه
علاوه بر تغییرات دما پیشرانه شنیده شدن صداهای غیر طبیعی از محفظه موتور می‌تواند نشانه‌ای از خرابی ترموستات باشد. این صداها ممکن است از داخل رادیاتور یا موتور ایجاد شود. صدایی شبیه به تق تق که خرابی ترموستات و ایجاد مشکلات بزرگتری را اعلام می‌کند.
- خرابی بخاری
اگر در محیط های سردسیر زندگی می‌کنید می‌توانید از کار نکردن بخاری خرابی ترموستات را نیز تشخیص دهید. در این وضعیت به احتمال زیاد ترموستات به جای بسته شدن باز خواهد ماند این امر باعث می‌شود به جای گرمای بیش از حد بخاری دچار نقض شود. زیرا در زمانی که موتور نیازی به کاهش دما ندارد مایع خنک کننده به جریان خود ادامه می‌دهد. بنابراین اگر در آب و هوای سردتر زندگی می‌کنید حتماً بخاری خودرو را نیز چک کنید.
چرا نباید ترموستات را از مدار خارج کرد؟
برخی رانندگان در فصل تابستان برای کاهش دمای موتور و استفاده بیشتر از سیستم خنک کننده اقدام به حذف ترموستات خودرو می کنند. در این شرایط مایع خنک کننده به طور مداوم در اطراف ترموستات جریان خواهد داشت. اما این کار موجب می شود تا موتور برای رسیدن به دمای استاندارد کاری خود بیشتر کار کند و در نتیجه مصرف سوخت آن نیز افزایش می یابد.
افزون بر این، برداشت ترموستات خودرو از سر راه مایع خنک کننده موجب افزایش سرعت جریان آن می شود. بنابراین رادیاتور خودرو فرصت چندانی برای خنک کردن آن نخواهد داشت و عملا آب بدون خنک شدن دوباره به سیستم موتور باز می گردد.
همچنین یکی دیگر از تبعاب حذف ترموستات خودرو، هنگام حرکت در سر پایینی ها خود را نشان می دهد. در این مواقع به دلیل افزایش سرعت هوا دمای مایع خنک کننده سریع تر کاهش می یابد و موجب سرد شدن ناگهانی موتور می شود. این کاهش دمای ناگهانی سبب بروز مشکلاتی در سرسیلندر خودرو خواهد شد.
تست سالم بودن ترموستات
قبل از اینکه بخواهید ترموستات را تست کنید در ابتدا جریان مایع خنک کننده و دمای آن را بررسی کنید. در قدم اول درپوش رادیاتور را بردارید و موتور را خاموش کنید. اگر مشاهده کردید که مایع خنک کننده خیلی سریع جریان پیدا کرد مشخص است که ترموستات در حالت باز گیر کرده است و اگر جریان ندارد صبر کنید تا موتور گرم شود. زیرا مایع خنک کننده در دمای گرم جریان پیدا می‌کند و به طور معمول 10 الی 20 دقیقه طول می‌کشد. اگر بعد از این مدّت شروع به جریان نکند در حالی که دما سنج روی داشبورد رو به افزایش است مشخص می‌شود ترموستات در حالت بسته گیر کرده است. در این وضعیت اگر مایع جریان معمولی پیدا کرده امّا دماسنج باز درجه بالایی را نشان می‌دهد دلیل دیگری می‌تواند وجود داشته باشد که بهتر است توسط یک متخصص بررسی شود.
حال باید دمای شلنگ بالایی رادیاتور و مایع خنک کننده را با یک دماسنج در حالتی که دور موتور پایین است بسنجید. 5 دقیقه اجازه دهید و مجدد تست کنید. این تست باید در 3 مرحله صورت گیرد. با کامل شدن این سه بار تست سالم بودن ترموستات تمام می‌شود.اگر دما بالا نرود یعنی ترموستات باز مانده است و اگر شلنگ رادیاتور در یک دمای ثابت مانده باشد امّا دماسنج روی داشبورد درجه بالایی را نشان دهد ترموستات بسته است؛ اگر دمای شلنگ رادیاتور نیز به همان اندازه پیشرانه افزایش پیدا کند ترموستات به درستی کار می‌کند و اجازه می‌دهد مایع خنک کننده جریان پیدا کند.
همچنین می‌توانید ترموستات را جدا کنید و آن را درون یک ظرف که آب آن در حال جوش آمدن است بگذارید و اجازه ندهید به ته ظزف برخورد کند. می‌توانید از دماسنج برای مشاهده‌ی باز شدن ترموستات استفاده کنید تا زمانی که کاملاً باز می‌شود را متوجّه شوید. ترموستات را از ظرف خارج کنید می‌بینید که با سرد شدن بسته می‌شود.
نکات قابل توجه در زمان خرید ترموستات
برای خرید ترموستات باید به چند نکته توجّه داشته باشید:
1.جنس ترموستات
2.زمان قابل استفاده
3.سازگاری با مدل خودرو
4.قیمت ترموستات
5.تثبیت دمایی محصول
6.ضمانت اصالت کالا
جنس ترموستات
ترموستات‌ها دارای جنس‌های مختلفی هستند. می‌توانند تمام فلز باشند یا جنس ترکیبی داشته باشند؛ یعنی ساخته شده از ترکیب موادی چون فلز، پلاستیک نسوز، مس و یا آلومینیوم باشند. پیشنهاد ما به شما این است از همان جنس که از اول بر روی خودرو شما نصب است استفاده و خریداری کنید.
زمان قابل استفاده
ترموستات‌ها انواع مختلفی دارند بسیاری از آنها تنها مناسب زمستان یا تابستان هستند ؛ در واقع فصلی که می‌خواهید از آن استفاده کنید. در این قسمت بهتر است یک ترموستات استاندارد که مناسب هر چهار فصل باشد خریداری کنید.
سازگاری با مدل خودرو
اینکه ترموستات خریداری شده با نوع پیشرانه‌ی خودروی شما سازگار باشد بسیار مهم می‌باشد. برای این کار نیاز به کار خاصی نمی‌باشد فقط در زمان خرید نوع و مدل خودروی خود را حتماً به کارشناس فروش اعلام کنید تا قطعه‌ای مناسب را در اختیار شما بگذارند.
قیمت ترموستات
شاید در زمان خرید با قیمت‌های مختلفی از ترموستات برخورد کنید. عوامل زیادی در این قیمت تاثیر گذار هستند از جمله نوع و مدل خودرو، برند، کمیاب بودن و … ؛ البتّه ممکن است شما قطعات غیر اصلی و تقلّبی را با نا قطعه‌ی اصلی با قیمت بالا خریداری کنید به همین دلیل سعی کنید خرید خود را از یک فروشگاه معتبر که دارای ضمانت اصالت کالا و تاییدیه‌های استاندارد می‌باشد انجام دهید.
تثبیت دمایی محصول
بازه دمایی به ترموستات اجازه کار می‌دهد؛ یعنی مشخص می‌کندچه زمانی باز یا بسته شود و اگر دمای موتور از این اندازه بیشتر شد یا کمتر شد ترموستات باید وارد عمل شود . این بازه زمانی توسط تولید کننده قطعه بر اساس حجم موتور خودرو و مشخصات فنی آن مشخص می‌شود.
ضمانت اصالت کالا
باتوجّه به اینکه لوازم یدکی غیر اصلی و تقلّبی بسیاری در بازار لوازم یدکی سطح شهر به عنوان قطعات اورجینال و شرکتی با قیمت‌های بالایی به فروش می‌رسد بهتر است در زمان خرید به نشان کیفی و ضمانت اصالت کالا توجّه داشته باشید. ضمانت اصالت این تضمین را به شما می‌دهد قطعه‌ای که آن را خریدید دارای استاندارد و با کیفیت اصلی می‌باشد. در صورتی که تشخیص دادید غیر اصلی می‌باشد فروشنده باید آن را عودت کند و پس بگیرد.
خرید آنلاین و اینترنتی ترموستات
همچنین یکی از راه های مطمئن، ارزان و سریع برای خرید انواع قطعات خودرو مراجعه به فروشگاه اینترنتی لوازم یدکی ام ام پارت است. در این فروشگاه کلیه محصولات با ضمانت بهترین قیمت و 7 روز ضمانت بازگشت کالا به مشتریان فروخته می شوند. همچنین شما می توانید با مراجعه به صفحه اینستاگرام این فروشگاه از جدیدترین محصولات ام ام پارت و سایر مطالب مفید درباره خودرو مطلع شوید. فروشگاه آنلاین لوازم یدکی خودرو ام ام پارت به عنوان یک توزیع کننده با فروش آنلاین و اینترنتی انواع لوازم یدکی خودرو و انواع ترموستات برای خودروهای مختلف مطابق با مشخصات تولید کنندگان اصلی و معتبرترین برندهای دنیا که از آخرین فناوری در تولید ترموستات خودرو استفاده کرده‌اند می‌باشد.
با توجه به نکات فوق، می توان دریافت که بی توجهی به خرابی ترموستات یا حذف کامل آن از سیستم خنک کننده می تواند خسارت های زیادی به سایر قطعات خودرو شما وارد کند. از این رو، بهتر است بلافاصله پس از مشاهده علائم خرابی این قطعه، آن را تعویض نمایید.
همه‌ی ترموستات‌های موجود در فروشگاه لوازم یدکی ام ام پارت یکپارچه هستند و جریان مایع خنک کننده را به سمت رادیاتور تنظیم می‌کنند و 100% از نظر قابلیت و کارایی تست شده و دارای کیفیت برتر هستند و برای حداکثر بهره‌وری بهینه طراحی شده‌اند. اگر هر یک از نشانه‌های خرابی ترموستات را تشخیص دادید و نیاز به تعویض ترموستات دارید می‌توانید از اینجا کلیک کنید و از قیمت های برندهای مختلف ترموستات مطّلع شوید و با خرید فوری سریعاً اقدام به تعویض آن توسط یک متخصص کنید.