سال 1940 گیربکس اتوماتیک برای اولین بار توسط شرکت اُلدزمبیل بر روی اتومبیل قرار گرفت. در آن زمان که تعداد خودرو ها بسیار کم بود، این آپشن صرفا یک امکان تجملاتی به حساب می آمد، اما رفته رفته با افزایش شمار خودرو ها در دنیا، گیربکس اتوماتیک طرفداران خاص خود را پیدا کرد و امروزه نیز در خرید خودرو، برای بیشتر مردم اولویت بالایی دارد. اما به همان میزان که گیربکس های اتوماتیک راحتی و آسایش بیشتری را برای راننده ها فراهم می کنند، نیاز به مراقبت و نگهداری بیشتری هم دارند و البته هزینه های تعمیر سنگین تری را هم نسبت به گیربکس های دستی دارند.
در این مقاله 5 عملی را برشمرده ایم که عمر گیربکس اتوماتیک را کاهش می دهند و باید از آنها دوری کرد:
مورد 1: دنده اتوماتیک را در حین حرکت خلاص نکنید!
این کار علاوه بر کاهش کنترل شما بر روی خودرو، باعث فشار مضاعف به شیر برقی های گیربکس خواهد شد. برای مثال جعبه دنده ی خودروی 206 تیپ 6 با کد AL4 که از ساده ترین گیربکس های اتوماتیک به شمار می رود، 8 عدد شیر برقی دارد و قیمت هر کدام از آنها حدود ۷۰۰ هزار تومان است. این رقم البته بدون اجرت تعویض در نظر گرفته شده و البته برای گیربکس های مدرن تر قیمت آن بسیار بیشتر است.
مورد 2: از حالت خلاص (N یا Neutral) برای لانچ کردن استفاده نکنید!
شاید عبارت لانچ را شنیده باشید. اصطلاحا به حرکت خودرو از حالت سکون با بیشترین گشتاور ممکن و حداقل هرزگردی لانچ می گویند. این عمل در خودرو های دنده ای با بالا بردن دور موتور و رها کردن ناگهانی کلاچ ممکن می شود. اما باید توجه کرد که لانچ کردن در خودرو های با گیربکس اتوماتیک مشابه خودرو های دنده ای نیست! بنا بر این افرادی که دنده را در حالت N یا خلاص گذاشته، دور موتور را بالا می برند و سپس دنده را در حالت ِ D یا Drive قرار می دهند، آسیب جدی به گیربکس های اتوماتیک وارد می کنند و احتمالا هزینه های میلیونی برای خودروی خود می تراشند.
به طور کلی گیربکس های اتوماتیک برای خودرو های شهری جهت آرامش و سهولت در رانندگی و مصرف سوخت پایین طراحی شده اند و مناسب برای شتاب گیری های ناگهانی و رانندگی پر فشار نیستند. برخی خودرو های اسپرت که از جعبه دنده‌ی اتوماتیک استفاده می کنند از آپشنی به نام لانچ کنترل بهره می برند که امکان لانچ کردن بدون فشار مضاعف را جهت شتابگیری های ناگهانی به راننده می دهد.
مورد 3: جهت دنده را در حین حرکت عوض نکنید!
هر زمان که مجبور هستید به طور متوالی حرکت به عقب و جلو داشته باشید، مانند دور زدن در خیابان های کم عرض یا پارک کردن در یک جای پارک کوچک، سعی کنید ابتدا کاملا توقف کنید و بعد دنده را از حالت D به R و یا برعکس تغییر وضعیت دهید. تغییر حالت دنده در حین حرکت به گیربکس فشار وارد می کند. البته تغییر وضعیت گیربکس از حالت D به حالت دستی (تیپ ترونیک) یا مُدهای پیشفرض گیربکس مانند حالت اسپورت/برفی مشکلی ایجاد نخواهد کرد.
مورد 4: در توقف های کوتاه دنده را خلاص نکنید!
سعی کنید در ترافیک و چراغ قرمز هایی که توقف خودرو کمتر از 2 دقیقه است، گیربکس را خلاص نکنید. زمانی که گیربکس در حالت D قرار دارد و شما توقف می کنید، گیربکس در دنده 1 می ماند و تنها درگیری موتور و گیربکس، جریان های گردابی روغن هیدرولیک داخل توربین است که به دلیل دور پایین موتور، بسیار ناچیز است. در صورتی که خلاص کردن گیربکس و قرار دادن دوباره‌ی آن در حالت D، مجموعه‌ی کلاچ ها، سوپاپ ها و شیر های برقی را درگیر می کند که استهلاک آن به مراتب بیشتر است.
مورد 5: در زمان پارک کردن ترتیب مهم است!
برای توقف کامل (پارک کردن) ابتدا ایست کامل کنید، سپس دنده را در حالت N قرار داده، ترمز دستی را بکشید و پایتان را از روی ترمز بردارید تا وزن خودرو بر روی چرخ های عقب بیفتد. سپس دنده را در حالت P یا Park بگذارید. در غیر این صورت فشار وزن خودرو بر روی گیربکس خواهد افتاد که برای جعبه دنده های اتوماتیک مضر است.